Sociaal wonen een Vlaamse en lokale prioriteit

De Vlaamse onderhandelingen blijven duren en de gemeenteraadsverkiezingen komen eraan. Op lokaal niveau is betaalbaar wonen absoluut een belangrijk thema. Maar in de Vlaamse onderhandelingsnota’s lijkt de focus helemaal niet op wonen te liggen. Terwijl allerlei memoranda van studiediensten en middenveldorganisaties zelden zo eensgezindheid luidden: betaalbaar en sociaal wonen is noodzakelijk. Bovendien staan we voor een ongeziene renovatie-uitdaging om het bestaande patrimonium klimaatneutraal te maken tegen 2050!

De positieve impact van sociaal wonen is bewezen

Sociaal huren is voor de laagste inkomensgroepen (uitkering, minimumloon of laag loon) noodzakelijk om menswaardig te kunnen leven.

Een zekere, betaalbare en kwaliteitsvolle woning zorgt voor psychisch welbevinden en heeft een positieve invloed op de gezondheid. Zeker en betaalbaar wonen biedt meer kansen op werk, op een goede scholing en is een weg uit de armoede.

De middelen voor sociaal wonen komen zeer gericht en gecontroleerd terecht bij de doelgroep. Sociaal wonen verbetert niet alleen de levenssituatie van de sociale huurder, maar draagt ook bij aan het aanpakken van andere maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatdoelstellingen, verdichting, woningkwaliteit van private huurwoningen…

Een Vlaams actieplan sociaal wonen is nodig

Er zijn 175.000 sociale huurwoningen. Er staan 176.000 huishoudens op de wachtlijst. 250.000 extra huishoudens voldoen aan de wettelijke toegangsvoorwaarden voor sociaal huren, maar wonen noodgedwongen te duur op de private markt. Het te lage aanbod van sociale huurwoningen zorgt bovendien voor extra druk op de private huurmarkt en een deel van de eigendomsmarkt.

De energieprestaties van het sociale huurpatrimonium zijn fors beter dan die van het Vlaamse woningbestand. Toch is de inspanning die woonmaatschappijen moeten leveren om het patrimonium tegen 2050 klimaatneutraal te maken, ongezien. Bijna 40% van de sociale woningen moet worden gerenoveerd tegen 2030, zonder dat daar extra middelen tegenover staan.

De bouwshift en de ‘stolp’ op de woonreservegebieden heeft het bouwpotentieel van woonmaatschappijen sterk beperkt. Een afstemming tussen het Vlaamse en lokale niveau over waar er nog kan gebouwd worden is nodig.

Het Vlaams beleid moet het draagvlak voor sociaal wonen versterken. Allerlei bijkomende voorwaarden verbinden aan het recht op wonen en de woonzekerheid beperken in de tijd hebben een tegengesteld effect.

Vijf jaar politieke moed

De volgende minister van Wonen moet de verdediger zijn van sociaal en betaalbaar wonen, gemeenten en woonmaatschappijen voldoende instrumenten en middelen geven en actief werk maken van een positieve beeldvorming rond sociaal wonen.

Initia vraagt een beleidsdomein-overschrijdend lange-termijnplan dat het Vlaams beleid inzake wonen, welzijn, ruimtelijke ordening, klimaat en energie op elkaar afstemt. Dit moet resulteren in een verhoging van het aanbod, wonen op slimme locaties, toekomstbestendige woningen en een gepast regelgevend, administratief en financieel kader.